Cümle Vurgusu ile İlgili Konu Anlatımı
Cümle vurgusu konusunda bilinmesi gereken özellikler şöyledir:
1.Yüklemi fiil olan cümlelerde vurgu yüklemden önceki kelime veya kelime grubundadır.
Kar yağışından sonra Niğde'de yollar kapandı. Bu cümlede özne görevindeki yollar sözcüğü vurgulanmıştır. Yollar, Niğde'de kar yağışından sonra kapandı. Bu cümlede zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır. Yollar kar yağışından sonra Niğde'de kapandı. Bu cümlede yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.
2.İsim cümlelerinde vurgu yüklemin kendisindedir. Yani yüklem isimse vurgu yüklemdedir.
Bu kitap okuduğum en güzel kitaptı. Yüklem isimdir dolayısıyla vurgu yüklemdedir. Şu anda köyde her yer karanlıkmış. Yüklem isim olduğundan vurgu yüklemdedir.
3. Yüklemi fiil olan devrik cümlelerde yüklem baştaysa vurgu yüklem üzerindedir, eğer yüklem ortada ise vurgu yüklemden bir önceki sözcüktedir.
Sevmedim hiç kimseyi ben. Vurgu yüklemdedir. Bugüne kadar sevmedim hiç kimseyi. Vurgu yüklemden önceki öge olan zarf tamlayıcısındadır.
4. Yüklem isimse, devrik veya kurallı cümle fark etmez vurgu her zaman yüklem üzerindedir.
Mutluydum ben geçen yıllarda. Geçen yıllarda mutluydum ben. Ben geçen yıllarda mutluydum. Bu cümleler isim cümlesi olduğu için vurgu hep yüklemdedir.
5. Koşula bağlılık bildiren (koşul-sonuç, şart cümlesi) cümlelerde vurgu, koşul anlamı taşıyan sözcüktedir.
Bize gelirseniz kahve içeriz.
Hayatta başarılı olmak istiyorsak çalışmalıyız.
6. Soru cümlelerinde cümle vurgusu soru anlamı taşıyan sözcüktedir.
Bu akşam bize kim gelecek, bil bakalım?
Bu kadar yolu nasıl yürüdünüz?
Arabayı nereye park ettin?
7. Soru anlamını "mı, mi, mu, mü" edatı sağlıyorsa vurgu mi' den önceki sözcüktedir.
Bu kadar eşyayı sen mi taşıdın?
Balık tutmaya arabayla mı gittiniz?
Tiyatro sahnelenirken İsmail'i gördün mü?
8."de, da" bağlacı olan cümlelerde vurgulu olan kelime "de, da" bağlacından önceki kelimedir.
Yarışmaya Hasan da katılacakmış. Kitaptan başka kalemlik de almışlar.
Bu yaz mevsiminde de köyde olacağız. ( yaz mevsimi tamlama olduğu için söz öbeği halinde, onun için bu iki kelimeyi birlikte almalıyız. Cümlede yer tamlayıcısı olarak kullanılmıştır.
Cümle vurgusu konusunda bilinmesi gereken özellikler şöyledir:
1.Yüklemi fiil olan cümlelerde vurgu yüklemden önceki kelime veya kelime grubundadır.
Kar yağışından sonra Niğde'de yollar kapandı. Bu cümlede özne görevindeki yollar sözcüğü vurgulanmıştır. Yollar, Niğde'de kar yağışından sonra kapandı. Bu cümlede zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır. Yollar kar yağışından sonra Niğde'de kapandı. Bu cümlede yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.
2.İsim cümlelerinde vurgu yüklemin kendisindedir. Yani yüklem isimse vurgu yüklemdedir.
Bu kitap okuduğum en güzel kitaptı. Yüklem isimdir dolayısıyla vurgu yüklemdedir. Şu anda köyde her yer karanlıkmış. Yüklem isim olduğundan vurgu yüklemdedir.
3. Yüklemi fiil olan devrik cümlelerde yüklem baştaysa vurgu yüklem üzerindedir, eğer yüklem ortada ise vurgu yüklemden bir önceki sözcüktedir.
Sevmedim hiç kimseyi ben. Vurgu yüklemdedir. Bugüne kadar sevmedim hiç kimseyi. Vurgu yüklemden önceki öge olan zarf tamlayıcısındadır.
4. Yüklem isimse, devrik veya kurallı cümle fark etmez vurgu her zaman yüklem üzerindedir.
Mutluydum ben geçen yıllarda. Geçen yıllarda mutluydum ben. Ben geçen yıllarda mutluydum. Bu cümleler isim cümlesi olduğu için vurgu hep yüklemdedir.
5. Koşula bağlılık bildiren (koşul-sonuç, şart cümlesi) cümlelerde vurgu, koşul anlamı taşıyan sözcüktedir.
Bize gelirseniz kahve içeriz.
Hayatta başarılı olmak istiyorsak çalışmalıyız.
6. Soru cümlelerinde cümle vurgusu soru anlamı taşıyan sözcüktedir.
Bu akşam bize kim gelecek, bil bakalım?
Bu kadar yolu nasıl yürüdünüz?
Arabayı nereye park ettin?
7. Soru anlamını "mı, mi, mu, mü" edatı sağlıyorsa vurgu mi' den önceki sözcüktedir.
Bu kadar eşyayı sen mi taşıdın?
Balık tutmaya arabayla mı gittiniz?
Tiyatro sahnelenirken İsmail'i gördün mü?
8."de, da" bağlacı olan cümlelerde vurgulu olan kelime "de, da" bağlacından önceki kelimedir.
Yarışmaya Hasan da katılacakmış. Kitaptan başka kalemlik de almışlar.
Bu yaz mevsiminde de köyde olacağız. ( yaz mevsimi tamlama olduğu için söz öbeği halinde, onun için bu iki kelimeyi birlikte almalıyız. Cümlede yer tamlayıcısı olarak kullanılmıştır.
Tags:
Konu Anlatımı