Açıklama ile Tanımlama Arasındaki Farklar Nedir?

Bu bölümdeki metni inceleyerek açıklama ile tanımlama arasındaki farklar nedir sorusuna yönelik doyurucu şekilde bilgi edinebilirsiniz.

Birçok insan paragraflarda, metinlerde açıklama ve tanımlama konusunu karıştıyor. Biz de bu bölümde bu konuya açıklık getirmek istedik. Açıklama okuyuyucya ayrıntılı bilgi verme şeklidir. Okuduğumuz bir metinde yazar bizi aydınlatıyorsa, konu hakkında bir şeyler öğrenmemiz için bilgi veriyorsa orada açıklama anlatım biçimini kullanmıştır.

Açıklama bir konuda bir şeyler öğretmek amacıyla ayrıntılı bilgi verilmesidir. Açıklamada birden fazla cümle kullanılır. Çünkü konu hakkında öğreticilik esas olduğundan anlatım birkaç cümleyle yapılır. Tanımlama ise bir kavramın veya sözcüğün tanımını yapmaktır. Tanımlamayı “Bu nedir? sorusunun cevabından bulabiliriz. Tanımlamada "-dir, denir, adı verilir" gibi ek ve kelimeler kullanılır. Açıklamada ise böyle kullanımlar yoktur.

Örneğin şiir dizeler halinde yazılan duygu dolu eserdir dediğimizde tanımlama yapmış oluyoruz. Ancak şiirde dört mısra olur. Şiirler genellikle hece ölçüsüyle yazılır. Bazı şiirler serbest ölçüyle yazılır. Şiirlerin içinde ayrılık, özlem, sevgi, kahramanlık gibi konular işlenir dersek açıklama yapmış oluruz.

Mesela "Tıpta yüze takılan koruyucu ekipmana maske denir." cümlesi maskenin tanımını yaptığı için tanımlama olur. Oysa maske farklı şekillerde üretilir. Bazıları üç katlıdır. En çok tercih edilen maske N95 maskelerdir. Genellikle doktor ve hemşireler maske takar diye bir anlatım yapılınca burada da açıklama söz konusudur.

Kısacası bir kavramın bir cümle ile tanımı yapılıyorsa, o tanımlamadır. Ancak birkaç cümle ile ayrıntılı bilgi veriliyorsa, okuyucuyu aydınlatma, okuyucuya bir şeyler öğretme amacı varsa orada da açıklayıcı anlatım vardır. Sizler de paragraf soruları çözerken bir konuda bilgi veriliyor ve birden çok cümleyle bu konu anlatılıyorsa orada açıklama olduğunu anlamalısınız. Ancak bu nedir sorusuna cevap verecek şekilde bir kelime ya da kavram tek cümleyle tanıtılıyorsa o da tanımlamadır.